زمینه و هدف: فضای مجازی به افراد با علایق مشترک امکان می دهد یکدیگر را بیابند، تعامل و همنشینی داشته و رفتارهای هرچند ناهنجار و پر خطر را یاد بگیرند و تقویت کنند. این فضا محدودیت های زمانی، مکانی و نظارت-های اجتماعی حاکم بر رفتارها و همنشینی های افراد را برداشته و چندان مشخص نیست این تعاملات مجازی تا چه اندازه بر رفتارهای پر خطر جوانان مؤثر است. این مطالعه با هدف بررسی رابطه همنشینی در فضای مجازی با رفتارهای پرخطر در فضای مجازی و واقعی انجام شده است. روش شناسی: این پژوهش از نظر هدف کاربردی می باشد و مطالعه با رویکردی کمی و روش پیمایش انجام شده است. نمونه آماری 400 نفر از دانشجویان دانشگاه شیراز بوده اند که با روش نمونه گیری طبقه ای انتخاب و پرسشنامه را تکمیل کرده اند. از روایی پژوهش با شیوه اعتبار صوری و از پایایی مقیاس ها با آزمون آلفای کرونباخ اطمینان حاصل شده است. یافته ها: یافته های استنباطی نشان داد، بین استفاده از موبایل، اینترنت و در نهایت همنشینی در فضای مجازی با رفتارهای پرخطر در فضای مجازی و واقعی همبستگی مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین، تحلیل رگرسیونی چند متغیره نشان داد متغیر همنشینی در فضای مجازی 37 درصد از واریانس رفتارهای پرخطر در فضای مجازی و واقعی را تبیین می کند. نتیجه گیری: فضای مجازی نه تنها عرصه ای برای یادگیری رفتارهای پرخطر بلکه محیطی برای ظهور و بروز آنهاست؛ تأثیر همنشینی های مجازی بر رفتارهای پرخطر(مجازی و واقعی)، بیشتر از همنشینی ها در فضای واقعی است. یافته های این پژوهش از یک سو ضرورت بازنگری در نظریه همنشینی افتراقی را با توجه به فضای نوظهور مجازی خاطرنشان می کند و از سوی دیگر ضرورت توجه و نظارت بیشتر خانواده ها و مسئولان انتظامی در پیشگیری از آسیب ها و مخاطرات فضای مجازی را گوشزد می کند.

زمینه و هدف: یکی از مهم ترین تدابیری که نقش بسزایی در کاهش بزه دیدگی کودکان در شبکه های اجتماعی مجازی دارد، تدابیر پیشگیرانه در قالب کنترل و نظارت است؛ شورای عالی فضای مجازی و پلیس فتا دو نهاد مهم سیاست گذار و اجرایی هستند که در زمینه پیش گیری از بزه دیدگی کودکان در فضای مجازی نقش آفرینی کلیدی دارند و می توانند از طریق ایجاد محدودیت های دسترسی به شبکه های اجتماعی و همچنین با اعمال نظارت و کنترل در این فضای، هدف پیشگیری از بزه دیدگی کودکان در شبکه های اجتماعی را بیش از پیش تامین کند. روش شناسی: در این مقاله با روش تحلیلی-توصیفی، نقش و جایگاه دو نهاد شورای عالی فضای مجازی و پلیس فتا در پیشگیری از بزه دیدگی کودکان در شبکه های اجتماعی بررسی شده است. یافته ها و نتیجه گیری: فکر ایجاد شورای عالی فضای مجازی به عنوان نهادی مستقل و فراقوایی دورنمای بسیار زیبایی دارد، اما تا زمانی که اختیارات لازم به آن داده نشود و در هر قوه یا وزارتخانه متولی مستقلی برای حوزه فضای مجازی وجود داشته باشد، این شورا نمی تواند رسالت خود را پیش ببرد. همچنین، شورای عالی فضای مجازی توامان هم وظیفه تنظیم مقررات و هم وظیفه نظارت در فضای مجازی به ویژه صیانت از حقوق بزه دیدگان آسیب پذیر را داراست. پلیس فتا نیز از این توانایی برخوردار است که با استفاده از نرم افزارهای قدرتمندی که در اختیار دارد، با گشت زنی و مراقبت در شبکه های اجتماعی مجازی، تقش نظارتی خود را در قبال پیشگیری از بزه دیدگی کودکان ایفا کند. به منظور یکسان سازی مقررات و نظارت بر مراجع و نهادهای کثیری که بر فضای اینترنت قاعده انگاری و در این زمینه فعالیت می کنند، بایستی، طراحی «نظام حقوق فضای مجازی»، ازجمله: سیاست گذاری، قانون گذاری و هماهنگی در اداره این فضا، به شورای عالی فضای مجازی واگذار شود. پیش بینی می شود در پرتو طراحی علمی این نظام بتوان وضعیت بهتری را در فضای مجازی شاهد بود و با بزه کاری و بزه دیدگی کمتری در این فضا رو به رو شد. پلیس فتا نیز با توجه به رشد تکنولوژی و به موازات آن، افزایش بی رویه جرم و الکترونیکی شدن ارتکاب آن در فضای مجازی، می تواند با بهره گیری از آموزه های جرم شناسی، از یک سو، و استفاده از نرم افزارهای تخصصی پلیسی، از سوی دیگر، نقش موثری در این زمینه ایفا کند.

ظهور «فضای مجازی» و گسترش صنعت همزمان اطلاعات و ارتباطات، بسیاری از مفاهیم کلاسیک و ساختارهای فرهنگی و اجتماعی را دچار دگردیسی کرده است. یکی از آثاری که به این موضوع و مسایل فضای مجازی در ایران پرداخته، کتاب «فضای مجازی؛ اجتماع و فرهنگ» اثر سید ابوالحسن فیروزآبادی، رییس مرکز ملی فضای مجازی و یکی از سیاستگذاران فضای مجازی کشور است. این مقاله تلاش کرده این اثر را با روش مرور انتقادی کتاب مورد نقد شکلی و محتوایی قرار دهد. مقاله حاضر، پس از معرفی اثر و طرح مباحث بنیادین در حوزه فضای مجازی، فرهنگ و قدرت، به نقد و بازخوانی این اثر می پردازد و ضرورت های نظری و روشی برای بهبود آن را با ذکر دلایل و مصادیق توضیح می دهد. از منظر شکلی، فهرست ناقص، عدم نتیجه گیری پایانی و روزآمدی منابع و اطلاعات، از جمله اشکلات شکلی اثر است. عدم دقت و اهتمام لازم در تدوین ساختار محتوا و رعایت نظم منطقی، جزو اشکالات محتوایی است که مورد نقد مرکزی این مقاله قرار گرفته است.

طی سال های گذشته فضای مجازی به یکی از اصلی ترین مسائل حاکمیت ها تبدیل شده و به تبع گسترش فنّاوری های این فضا و افزایش دادوستدهای بین المللی، پدیدۀ رمزارزش ها مورد توجه قرار گرفته و در تمامی کشورهای جهان به عنوان قلمروی حساس و نیازمند سیاست گذاری شناخته شده است. در این نوشتار، در پی پاسخ به این پرسش اصلی هستیم که «الگو و نحوۀ تنظیمگری موضوعات تخصصی فضای مجازی به ویژه پدیدۀ رمزارزش ها در ایران با توجه به جایگاه حقوقی شورای عالی فضای مجازی و تجربۀ تطبیقی کشور چین چگونه باید باشد؟» در همین راستا، با بهره گیری از منابع کتابخانه ای، ابتدا رابطۀ حکمرانی و تنظیمگری فضای مجازی را تشریح کرده و سپس به مفهوم و ابعاد حکمرانی و تنظیمگری رمزارزش ها به منزلۀ یک موضوع تخصصی در فضای مجازی پرداخته شده است. در ادامه ساختار، وظایف و اقدامات چین در تنظیمگری فضای مجازی به ویژه رمزارزش ها را با اقدامات ایران مقایسه خواهیم کرد؛ زیرا نهاد و ساختار تنظیم مقررات فضای مجازی در چین و ایران شباهت هایی دارد؛ ازجمله آن که هردو از ساختار فرادولتی برای تنظیمگری فضای مجازی استفاده می کنند. نتایج تحقیق نشان می دهد که اولاً جایگاه حقوقی شورای عالی فضای مجازی در موضوعات تخصصی فضای مجازی همچون رمزارزش ها که ابعاد مختلفی دارند، باید به عنوان تنظیمگری تنظیمگران (هماهنگ کننده بین قوای سه گانه) باشد؛ ثانیاً چندبعدی بودن موضوع رمزارزش ها و تداخل حوزه های مختلف پولی، مالی، انرژی، صنعت و تجارت، نیاز به وجود یک ستاد هماهنگی ملی را مضاعف می کند که تاکنون به آن توجه جدی نشده است.

فضای مجازی اکنون جزیی از زندگی روزمره بیش از 67 میلیون نفر کاربر ایرانی شده است، این مطالعه بر آن است که فهم بهتری از تاثیر فناوری های وب2 بر جامعه و کنش کاربران ایرانی در فضای مجازی بدست بیاورد. به لحاظ روشی، این تحقیق از نوع تحلیل ثانویه است، و نمونه مورد مطالعه 732 مقاله منتشرشده علوم اجتماعی در بازه زمانی 1381 تا 1400 است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که فناوری های وب2 هویت دینی و ملی، و ارزش های خانوادگی کاربران ایرانی را تضعیف می کنند. همچنین این فناوری ها روابط اجتماعی، سرمایه اجتماعی و مشارکت سیاسی کاربران ایرانی را افزایش می دهند. از طرف دیگر «مسایل و پدیده های نوظهور اجتماعی» مانند اعتیاد اینترنتی، جرایم اینترنتی، سوگواری مجازی، زیارت مجازی و. . . در فضای مجازی پدید آمده است.